Publications

Cover plandag2020 k

Author

onder redactie van Geiske Bouma, Beitske Boonstra, Elke Vanempten

ISBN code

9789491937460

Size

357 pages

Thema Nieuwe Zekerheid

De huidige generatie ruimtelijke professionals is groot geworden met het idee dat het leven bol staat van onzekerheden. In ons vakgebied hebben we hier gewoonweg maar mee om te gaan. De Nederlandse professor Goudappel deelde in 1973 tijdens zijn inauguratierede onder de titel "handelen in onzekerheid" een behoorlijke tik uit richting zijn vakgenoten. Hij stelde dat "de zekerheid in de vormgeving van de materiële omgeving [...] een catastrofale invloed heeft uitgeoefend op het ruimtelijk welbevinden". En met cynische ondertoon stelde hij de vraag of we de "limits of growth" zo zoetjesaan niet moeten zoeken in de "limits to planning". De doorbraak van het marktdenken in de jaren 1980 en 1990 maakt een definitief einde aan het idee dat planning zekerheid kan geven. En binnen de ruimtelijke professie is "omgaan met onzekerheid" vandaag een veel beschreven onderwerp. We hebben te maken met wicked problems (Dehaene et. al., 2014). We zoeken oplossingen via het veerkrachtprincipe (Tempels, 2013). We betogen dat adaptieve planning landschappen levert die "zichzelf ontvouwen" (Rauws et. al., 2018). En we zien nood in "further co-evolutionary research" (Boelens en De Roo, 2016).

Net nu we binnen onze ruimtelijke professie de onzekerheid lijken te hebben omarmd, ontstaat in de maatschappij en politieke middens een nieuwe roep om zekerheid. De ingrepen die nodig lijken om een antwoord te bieden op maatschappelijke vraagstukken zoals klimaatverandering, luchtkwaliteit, (de)globalisering, digitalisering of (in Vlaanderen) de bouwshift maakt mensen onzeker. De houvast en zekerheid om met de auto naar het werk te kunnen gaan, 's-zomers een weekje te vertoeven op een zonbestemming of aan de rand van het dorp het huis van je dromen te kunnen bouwen lijkt weg te vallen. Evenals de mogelijkheid om betaalbaar te kunnen wonen in de stad of veilig het openbaar vervoer te kunnen gebruiken. Het zijn zaken die mensen onrustig maken.

De ruimtelijke professional balanceert regelmatig op een dun koord hoog in de circuspiste. Het klopt dat de grote transities onzekerheden genereren. En dat ze diep ingrijpen op het dagelijks leven. Uiteraard willen we ervoor zorgen dat mensen goed kunnen blijven wonen, goed kunnen eten, zich kunnen blijven verplaatsen, ... maar de evidenties die decennialang ten grondslag lagen aan deze opgaven zijn weg. We zijn nog bezig de principes en regels waarop we onze planning stoelen opnieuw uit te vinden. Hoog tijd dus om na te gaan wat de (on)zekerheid bij de bevolking betekent en hoe deze zich verhouden met de (on)zekerheden van de ruimtelijke professional.

De vraag stelt zich in hoeverre we als ruimtelijke professionals vandaag nog wegkomen met een discours over onzekerheid terwijl de roep om zekerheid groeit. Tijden veranderen en de ruimtelijke professional zal moeten meebewegen met de kenmerken die binnen elk tijdsgewricht van tel zijn. De positie die de ruimtelijke professional doorgaans inneemt, kan bij groepen in de samenleving elitair en bedreigend overkomen. Of het nu gaat over de bouwshift, verdichtingsprojecten, stadscentra autovrij maken of wonen nabij stations. Het zijn onderwerpen waarbij we steeds op korte termijn en op individueel niveau inspanningen van mensen vragen. En dit terwijl de positieve effecten vaak pas op lange termijn en macroniveau merkbaar zijn.

De ruimtelijke professional heeft er ongetwijfeld baat bij om ook op korte termijn realisaties neer te zetten waarvan mensen het gevoel hebben van "hé dat is fijn, dat geeft zekerheid dat ik mijn leven goed kan leven". Tegelijk moeten we ook moeilijkere vraagstukken tastbaar maken en sneller het gevoel geven dat we als ruimtelijke professional in staat zijn de boel te organiseren en effectief vooruitgang te boeken.

De PlanDag 2020 heeft als thema "nieuwe zekerheid". Hoe gaan we als ruimtelijke professionals om met de maatschappelijk behoefte aan meer zekerheid? In hoeverre is het huidig paradigma van "plannen in onzekerheid" hierin een sta-in-de-weg? Of kunnen we in een onzekere context best nog wel zekerheden bieden? Is het überhaupt mogelijk om te plannen voor zekerheid? En moet ruimtelijke planning niet gewoon wat populis- tischer worden? Hoe maak jij de vertaalslag van abstracte opgaven zoals slimme steden of circulaire economie naar de leefwereld van "gewone mensen"? En ben jij in staat ook tastbare resultaten neer te zetten waar ze blij mee zijn, die vertrouwen scheppen en zekerheid bieden?