Nederland groeit en gaat de komende decennia flink veranderen door de klimaatverandering, het verduurzamen van onze energievoorziening, de bouw van 1 miljoen extra woningen, de noodzakelijke verbetering van de bereikbaarheid en de omslag naar een kringlooplandbouw. We moeten ook wel veranderen om stijgende woningprijzen, toenemende files en afnemende kwaliteit van ons landschap te kunnen keren. Allemaal grote wensen en ontwikkelingen die effect hebben op hoe Nederland eruit gaat zien. Dat vraagt om een nieuwe aanpak. Met het Kabinetsperspectief voor de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) geeft minister Ollongren namens de betrokken ministers richting aan hoe we met de ruimte in Nederland willen omgaan. We moeten meer combinaties maken van verschillende functies, beter kijken naar de mogelijkheden en eigenschappen van onze regio's in heel Nederland en keuzes niet uitstellen. Het kabinet wil duurzame keuzes maken, daarbij economisch voorop blijven lopen en innovatieve kansen pakken. Met de Nationale Omgevingsvisie wil het kabinet een lange termijnvisie geven om de inrichting van Nederland in goede banen te leiden. Als voorloper op deze visie is vandaag het kabinetsperspectief op de Nationale Omgevingsvisie naar de Tweede Kamer gestuurd.

Gezien de sterke groei en de diverse, vaak tegenstrijdige belangen is het nodig de keuzes in samenhang te maken. Minister Ollongren (BZK): “We hebben altijd aan ons land gewerkt en zijn gewend dat samen te doen. Er komt nu veel op Nederland af, van verduurzamen van ons energiegebruik tot het bijbouwen van zo'n 75.000 woningen per jaar met bijbehorend extra verkeer, per auto, openbaar vervoer, fiets en te voet. Hoe dat er concreet in Nederland uit gaat zien, kunnen en willen we in Den Haag niet alleen bepalen. Het gaat om de kwaliteit van onze leefomgeving, hoe we Nederland leefbaar houden, nu en in de toekomst. De Nationale Omgevingsvisie biedt rijk, regio's en private partijen samen een kader om goede keuzes te maken en kansen te pakken. Bepaalde belangen, zoals het bijbouwen van de 75.000 woningen per jaar, zijn zo groot dat we daarover nationaal afspraken moeten maken."

Nu urgent: energietransitie, bouwen en kringlooplandbouw

In het Kabinetsperspectief op de Nationale Omgevingsvisie staan drie onderwerpen centraal die nu urgent zijn en daarom al vooruitlopend op de visie zelf om politieke richting vragen. De komende tijd worden deze onderwerpen uitgewerkt met medeoverheden, burgers en maatschappelijke partijen.

1. Energietransitie: het verduurzamen van onze energievoorziening en het investeren in hernieuwbare energie, denk aan wind- en zonne-energie en geothermie (aardwarmte).

2. Verstedelijking: jaarlijks moeten er circa 75.000 woningen bijgebouwd worden op de plekken waar ook de vraag groot is. Plekken die goed bereikbaar moeten zijn over de weg en met het openbaar vervoer, en binnenstedelijk bijvoorbeeld ook lopend en op de fiets.

3. Landbouw: De land- en tuinbouw worden onderdeel van een circulair voedselsysteem, waarin de grondgebondenheid van de landbouw wezenlijk is, landbouw en natuur elkaar versterken en de cultuurhistorische waarden van het landschap behouden blijven.

Deze ontwikkelingen hebben grote impact op onze leefomgeving en staan soms op gespannen voet met elkaar en andere ontwikkelingen. Zo willen we meer woningen bouwen, de bereikbaarheid op orde krijgen en tegelijkertijd meer groen realiseren. Ook wil het kabinet kringlooplandbouw en is er tegelijkertijd meer ruimte nodig voor meer windmolens op zee maar ook op land om onze energieopwekking te verduurzamen. Daarom wil het kabinet meer ruimte maken door de opgaven in samenhang op te pakken. Dat kan door slim te combineren, bijvoorbeeld door zonnepanelen op daken of op geluidsschermen langs snelwegen. Zo wil het kabinet met de Nationale Omgevingsvisie richting geven waar dat wordt gevraagd of noodzakelijk is, maar ook ruimte geven aan (regionaal) maatwerk om de identiteit van Nederland te versterken.

Dit kabinetsperspectief is de voorloper van de eigenlijke Nationale Omgevingsvisie. De nu urgente onderwerpen laten zien op welke manier de Nationale Omgevingsvisie kan helpen om keuzes te maken. Ook op andere onderwerpen, bijvoorbeeld de bescherming tegen water, keuzes voor economische ontwikkeling of de ontwikkelingen in krimpgebieden zoals Groningen, de Achterhoek en het zuiden van Limburg zal de Nationale Omgevingsvisie richting geven. Deze volledige Nationale Omgevingsvisie over alle aspecten die nationaal in onze leefomgeving van belang zijn, zal naar verwachting begin 2019 aan de Tweede Kamer worden aangeboden. De Nationale Omgevingsvisie is geen statisch document maar blijft een continu proces waarin rijk en alle partners werken aan de ontwikkeling van Nederland.

Samenwerking met medeoverheden en regio's, participatie vooraf

De Nationale Omgevingsvisie en de prioriteiten zijn de afgelopen maanden tot stand gekomen in overleg met medeoverheden, wetenschap, maatschappelijke organisaties en op basis van publieksonderzoek.

Voor de NOVI is participatie van Nederlanders vooraf belangrijk. Keuzes maken vraagt om gesprek. Hiertoe worden gebiedsdialogen gehouden in verschillende regio's. Ook worden er burgerpanels georganiseerd en wordt de website interactief ingericht.

Voor meer informatie zie www.denationaleomgevingsvisie.nl